Sint Maarten

Ik heb he-le-maal niets met Sint Maarten, maar toch even een educatief stukje als blogvulling:

Op 11 november - vaak de avond ervoor - wordt in sommige streken, zowel in Vlaanderen als in Nederland de naamdag van Sint-Maarten gevierd. In Limburg, Noord Holland en Groningen werd in 1997 vastgesteld, dat in deze provincies de Sint Maartenviering nog vrij actueel was. In de provincies Friesland Drente en Brabant bleek een vermeerdering van vieringen te zijn waargenomen. In mindere mate wordt Sint Maarten gevierd in Utrecht, Zuid Holland en Zeeland. In België is de traditie nog in leven in West-Vlaanderen.

De kinderen houden een lampionnenoptocht en gaan van huis naar huis om er een lied te zingen en met snoep, fruit of geld beloond te worden. Een uitgeholde voederbiet met daarin een kaarsje dient vaak als lampion. Dat er een verband bestaat met Halloween ligt voor de hand, maar er zijn weinig wetenschappelijke bronnen te vinden.

Kinderen zingen daarbij bepaalde liedjes zoals:

Sint-Maarten, Sint-Maarten
de koeien hebben staarten...
de meisjes hebben rokjes aan
daar komt sint-Martinus aan
of:

Elf november is de dag
dat mijn lichtje branden mag..

In Groningen zingen de kinderen ook:

Mien lutje lanteern,
ik zai die zo geern,
doe daanst deur de straot'n
dat kist ja nait loat'n
Mien lutje lanteern,
ik zai die zo geern
hetgeen betekent:

Mijn kleine lantaren
Ik zie je zo graag:: Je danst door de straaten
Dat kun je niet laten

Ook voor mensen die niet thuis geven is er een lied:

Hier woont juffrouw Kikkerbil
die ons nooit iets geven wil..
In Vlaanderen, meer bepaald in de Denderstreek wordt Sint-Maarten gevierd met de volgende liedjes:

Sint-Maarten zal 't avond komen d'heilige man
met wat nieuws zal hij dan komen
wellekom dan
komt hij gereden met zijn paard
ja dat paard dat heeft een staart
in de nacht onverwacht
heeft hij ons klompjes vol gebracht
of nog (een erg lang...)

moederke moederke ik heb Sint-Maarten gezien
onder de bomen onder de bomen...
In West-Vlaanderen, regio Menen-Roeselare, luidt het:

Sinte Maartens avond
de sterren gaan mee naar Gent
en als ons moeder wafels bakt
dan zijn we der mee content
klein vier(vuur) groot vier(vuur)
Sinte Maarten komt alier
met zijne besten tabord an.
In bepaalde streken komt St-Maarten er de taak van Sinterklaas overnemen. In de West-Vlaamse stad Wervik, bijvoorbeeld, komt in de ene wijk St-Maarten langs met speelgoed, en in de andere wijk is het Sinterklaas, een maand later.


Sint-Maarten, eigenlijk Martinus van Tours (316 - 11 november 397), was bisschop van die stad en een belangrijke grondlegger van het katholieke christendom in Gallië.

Hij werd rond 316 geboren in Sabaria (Hongarije) als zoon van Romeinse ouders. Op jonge leeftijd werd hij soldaat, als 15-jarige trok hij naar Gallië. In Amiens ontmoette hij een bedelaar, aan wie hij de helft van zijn mantel gaf. Omdat de helft van de mantel eigendom was van Rome kon hij slechts zijn eigen helft weggeven. Volgens een legende was deze bedelaar Jezus, hetgeen echter onmogelijk is omdat deze 300 jaar eerder leefde.

Martinus liet zich bekeren en verliet het leger. Volgens een andere legende liet hij zich echter al op 10-jarige leeftijd dopen, tegen de zin van zijn ouders.

Op 18-jarige leeftijd werd hij duiveluitdrijver. Ook leefde hij enige tijd als kluizenaar op het eiland Gallinaria bij Genua. Verder stichtte hij de abdij van Marmoutier en in 371 werd hij bisschop van Tours. In 397 stierf hij aan koortsen, hij was toen ca. 80 jaar oud. Hij werd begraven in de basiliek van Tours. Al gauw na zijn dood kwam de verering op gang en in de 7e eeuw werd er een nieuwe basiliek aan hem gewijd.

Martinus zou enkele wonderen hebben verricht: zo kon hij de duivel herkennen, genas hij zieken en wekte een overleden meisje tot leven.

Hij is in een aantal streken van Nederland (onder andere Groningen, de Zaanstreek, Almere) en Vlaanderen (de Westhoek en de Denderstreek) bekend als Sint Maarten. Zijn naamdag wordt er nog steeds gevierd.

Het Sint-Maartensfeest is oorspronkelijk een Germaans feest ter ere van Wodan. Men bracht dankoffers en brandde reinigende vuren om de vruchtbaarheid van het land en vee te bevorderen. Later werd het vooral een kinderfeest, kinderen trokken met lampions of uitgeholde rapen, knollen en kalebassen met een kaarsje langs de deur voor snoep en fruit. Ook gebruikten ze een foekepot of rommelpot, dat is een pot waarover een varkensblaas is gespannen, daarin zit een rietje dat een brommend geluid maakt als eraan wordt getrokken. In onder andere de Zaanstreek en Almere gaan kinderen op 11 november nog steeds met zelfgemaakte lampions langs de deuren om te zingen, waarvoor ze snoep krijgen. Op andere plaatsen wordt een Sint-Maartensvuur gebrand.

Sint-Maarten was vroeger de datum waarop geslacht werd en het vee op stal ging.

Ook is een van de Bovenwindse Eilanden naar hem genoemd.